Taktyka Wojsk Bizantyjskich

[Piotr Asen]

Taktyka Wojsk Bizantyjskich

Armia Bizantyjska składała się zazwyczaj w połowie z kawalerii, w połowie z piechoty, ta z kolei w połowie z piechoty lekkiej i piechoty ciężkiej. Taktyka Bizantyjczyków w czasie bitwy była ogólnie rzecz biorąc taktyką ofensywną. Stosowano falowe, skoodrynowane ataki na siły wroga. Szczególnie chętnie stosowano oskrzydlenie i atak na tyły. Ugrupowanie wojska opierało się na dwóch liniach i dwóch oddziałach osłonowych z tyłu. Z kolei linie dzieliły się na centrum i dwie flanki osłaniane przez dalsze dwa oddziały. Odwody i oddziały osłaniające flanki stanowiła konnica, linie centrum i obu flank tworzyła piechota, w tym centrum piechota ciężka. Przed szykiem jako osłona działały wydzielone oddziały harcowników, głównie łucznicy.

Taktyka bizantyjska była taktyką ofensywną, z wyjątkiem sytuacji, kiedy przeciwnik dysponował przewagą w jeździe. Wówczas czekano na jego uderzenie, po którym starano się wyprowadzić kontruderzenie, przede wszystkim na flanki. Jeżeli pierwszy rzut uległ, wycofywał się między kolumnami drugiego rzutu, a do akcji wkraczał rzut drugi. Jeśli i drugi rzut nie wytrzymywał impetu przeciwnika, zwykle wodzowie bizantyjscy starali się ratować sytuację potężną szarżą odwodowej ciężkiej kawalerii, która miała za zadanie rozbić zmieszane podczas walki siły wroga. Natarcia przeprowadzano tak, by oskrzydlić przeciwnika, wyjątkowo atakowano frontalnie. Powyższe stanowi jedynie bardzo ogólny schemat, w rzeczywistości szyk bizantyjski miał wiele odmian i wariantów. Spośród istotnych elementów taktycznych warto jeszcze wspomnieć o tym, że piechota bizantyjska, podobnie jak rzymska w czasach antycznych, miotała na przeciwnika włócznie, tuż przed bezpośrednim starciem, co niejednokrotnie hamowało impet jego natarcia.

Podkreślić należy istnienie rozwiniętej bizantyjskiej myśli taktycznej, której ślady odnaleźć można w powstałych wówczas podręcznikach taktyki i strategii wojennej, najbardziej znane spośród nich to:
- Strategikon Pseudo-Maurycego, napisany ok. 580 roku.
- Tactica cesarza Leona Mądrego, napisany ok. 900 roku.
- Podręcznik wojskowy z końca X wieku napisany przez jednego z oficerów cesarza Nikefora Fokasa.

Na ich podstawie stwierdzić można, że najbardziej charakterystyczne cechy taktyki bizantyjskiej to ofensywność, dążenie do przejęcia inicjatywy w bitwie i działania oskrzydlające. Innym czynnikiem, który przejęli Bizantyjczycy po starożytnych Rzymianach, a który stał się źródłem ich sukcesów, była adaptacja do metod walki przeciwnika.