
Ormiańskie Królestwo Cylicji (orm. Կիլիկիոյ Հայոց Թագաւորութիւն, trb. Kilikioj Hajoc Tagauorutiun) znane również jako Cylicyjskie Królestwo Armenii, Armenia Mała, Armenia Cylicyjska, Nowa Armenia i Ormiańska Cylicja to państwo istniejące w czasach średniowiecza, stworzone przez Ormian, którzy w obawie przed Seldżukami przenosili się z właściwej Armenii do południowo-wschodniej części Azji Mniejszej. Jego centrum znajdowało się w Cylicji, na terenach dzisiejszej południowo-wschodniej Turcji.
Korzenie królestwa sięgają około 1080 roku, kiedy to ormiańska dynastia Rubenidów utworzyła w Cylicji własne, niepodległe księstwo. Wzmocnienie pozycji cylicyjskich Ormian względem Bizancjum i Seldżuków było efektem wypraw krzyżowych, a przetrwanie księstwa było mocno zależne od współpracy z łacińskimi przybyszami z Europy. W 1198 roku Leon II Rubenida został koronowany na króla, a jego państwo uzyskało status królestwa.
Królestwo nie przetrwało próby czasu i po kilku konfliktach, po wojnach i najazdach Turków, Arabów a także odrodzeniu państwa Bizantyjskiego pod berłem cesarza Jana I Bizantyjskiego Cylicyjskie Królestwo Armenii przestało istnieć. Jego odrodzenia należy upatrywać w początkach konfliktu zwanego w historiografii jako Wielka Wojna Domowa w Cesarstwie Bizantyjskim. Wtedy w listopadzie 2021 roku nad zamkiem w mieście Seleucja zawisła chorągiew z lwem Bagratydów. Działaniu temu towarzyszyło także zgłoszenie pretensji do tronu Królestwa Armenii przez Gagika Bagratuni, syna-pogrobowca Dawida, młodszego syna Gagika II, ostatniego króla Armenii. Król Gagik III wzniecił powstanie przeciwko Janowi Uzurpatorowi. Odrodził tym samym Królestwo Armenii, które obejmowało tereny zachodniej Anatolii, od Seleucji do Tarsu. Niestety proces odradzania się królestwa Małej Armenii został zahamowany przez nagłą śmierć króla Gagika III w bitwie w dolinie rzeki Kalykadnos. Strata młodego władcy wpłynęła negatywnie na powstanie ormiańskie, gdyż rebelia utraciła swego przywódcę. Na szczęście dla Ormian w sukurs przyszły wojska Jerozolimskie pod wodzą Króla Maurycego Orańskiego, pod którym zjednoczyli się Ormianie by walczyć przeciwko Uzurpatorowi. Walki w Cylicji, południowo-wschodniej Anatolii, oraz północnych krańcach Królestwa Jerozolimskiego były ciężkie i krwawe dla obu stron, dlatego w styczniu 2022 roku Król Maurycy zawarł z Janem Uzurpatorem porozumienie pokojowe. Nie wszystkim ormianom podobało się to opuszczenie ich przez Króla Jerozolimy, dlatego część ormian kontynuowała walkę przeciw uzurpatorowi utrzymując powstanie ormiańskie we wschodniej części Cylicji. Władza uzurpatora we wschodniej Cylicji była jedynie teoretyczna i iluzoryczna. Uzurpator nie posiadał także pełni władzy w Anatolii, a także zachodniej części cesarstwa, na czele z stolicą cesarstwa Konstantynopolem. Po uznaniu prawowitego cesarza Jana I Bizantyjskiego za zmarłego, możni, duchowni, a także wojskowi Konstantynopola wybrali na cesarza Aleksego I Komnena. Dwa lata trwało przygotowanie do wojny z Janem Uzurpatorem, który przez ten czas konsolidował władzę na terenach Anatolii. Kiedy wiosną 2025 roku rozpoczęła się druga faza Wojny Domowej kampaniami cesarza Aleksego i wiernymi mu dowódcami w zachodniej części Cesarstwa, w Cylicji powstanie ormiańskie rozgorzało na nowo. A w momencie zerwania pokoju z uzurpatorem przez Króla Maurycego Ormianie ponownie powrócili na służbę do władcy Jerozolimy.
W uznaniu dla dzielnego udziału Ormian w Wielkiej Wojnie Domowej po stronie prawowitego Cesarza przeciwko uzurpatorowi, tron Bizantyjski postanowił wynagrodzić swych sojuszników. Na mocy cesarskiego dekretu, z części Tematu Anatolikon została wydzielona i oddana pod władzę Ormian historyczna ziemia Cylicji, na której oficjalnie powołano do życia wasalne wobec Cesarstwa Ormiańskie Królestwo Cylicji.
Akt ten miał również na celu upamiętnienie oraz kontynuację dziedzictwa wcześniejszego powstania Ormian pod przywództwem króla Gagika III. Nowe Królestwo, będące lennem cesarza bizantyjskiego, zobowiązane jest do płacenia daniny oraz dostarczania kontyngentów zbrojnych na wezwanie swego suwerena. Aby umożliwić mu odrodzenie i rozwój po latach zniszczeń, na początku swego istnienia zostało zwolnione z obowiązku trybutu, a skarbiec cesarski przeznaczył znaczne środki na odbudowę najważniejszych miast i uzbrojenie tysięcy ormiańskich żołnierzy.
