Poczet Władców Imperium Wschodniorzymskiego

[Wilhelm Zugdam]

Konstans II Brodaty Constans II Pogonatus, ur. 7 listopada 630, zm. 15 września 668 – cesarz bizantyński od 641 roku do śmierci.


Był synem Konstantyna III i jego żony Gregorii. Tron odziedziczył po swoim stryju – Herakleonasie, obalonym w wyniku zamieszek w Konstantynopolu. W celu zapewnienia sobie pełni władzy kazał wyświęcić na księdza swego brata Teodozjusza i następnie go zamordować.


Cesarstwo Bizantyńskie w roku 650. Miało we władaniu mały odsetek terenów byłego Cesarstwa Zachodniorzymskiego, ale utraciło wiele prowincji na wschodzie.


Początek panowania cesarza upłynął pod znakiem zagrożenia ze strony Arabów. Pod wodzą kalifa Umara i jego dowódców przygotowywali się do oblężenia Konstantynopola od strony lądu i morza, jednak powstrzymała ich śmierć arabskiego władcy. Konstans II zmuszony został do rezygnacji z ziem egipskich, gdy jego flota poniosła klęskę pod Finike w 655 roku. Wykorzystując względny spokój na froncie arabskim cesarz skierował się nad Dunaj, gdzie w 658 roku pokonał plemiona słowiańskie. Do trudnej sytuacji Konstansa przyczyniły się również liczne bunty uzurpatorów. W latach 646–647 w egzarchacie Kartaginy panował samozwańczy cesarz Grzegorz, pokonany przez Arabów pod Sufetulą. Z kolei w Italii i Sycylii basileusem ogłosił się w 649 roku Olimpios, wysłany uprzednio przez Konstansa z misją uwięzienia papieża Marcina I. Bunt zakończył się wraz z nagłą śmiercią Olimpiosa w 652 roku.

W polityce religijnej Konstans II sprzyjał jawnie monoteletyzmowi. Aby ugruntować pozycję doktryny ogłosił traktat religijny Typos, co jednak doprowadziło do niepokojów na tle religijnym. Samozwaniec afrykański Grzegorz był zwolennikiem ortodoksji, a Olimpios ogłosił się cesarzem wykorzystując niepopularność Konstansa w Italii. W związku z planami odzyskania afrykańskich posiadłości i Sycylii, cesarz nosił się z zamiarem przeniesienia stolicy imperium do Syrakuz. Aby ugruntować następstwo tronu, uczynił współpanującymi swoich synów: w 654 roku Konstantyna (późniejszego cesarza), a w 659 roku Tyberiusza i Herakliusza.

Dokonał gruntownej reorganizacji Marynarki Wojennej Cesarstwa. W 663 roku wyruszył na czele nowej floty na Sycylię w celu uratowania wyspy i Północnej Afryki z Kartaginą przed zajęciem ich przez Arabów. Poniósł jednak klęskę. Został zamordowany w Syrakuzach 15 września 668 roku podczas kąpieli. Zabił go jeden z jego dworzan, koubikoularius Andrzej. Po jego śmierci cesarzem ogłosił się komes Opsikionu Mezizios, którego kilka miesięcy później, z silnym poparciem papieża Witaliana zastąpił prawowity następca – syn Konstantyn IV.

Zwłoki Konstansa przywieziono do Konstantynopola i pochowano w kościele Świętych Apostołów.

Jego żoną była Fausta, córka Valentinusa. Konstans miał z nią trzech synów:

Konstantyna IV, współcesarza od 654 i kolejnego cesarza,
Herakliusza, współcesarza w latach 659–681,
Tyberiusza, współcesarza w latach 659–681.


Konstans II i jego syn Konstantyn – wizerunek na monecie

[Wilhelm Zugdam]

Konstantyn IV gr. Κωνσταντίνος, ur. 649, zm. 685 – cesarz bizantyjski w latach 668–685.


Był najstarszym synem cesarza Konstansa II i jego żony Fausty. Ojciec uczynił go współcesarzem w 654.

Po śmierci ojca, z silnym poparciem papieża Witaliana pokonał uzurpatora Meziziosa.

Początkowo współrządził z braćmi Teodozjuszem i Herakliuszem. W 681 roku usunął ich i skazał na karę hańbiącą obcięcia nosa. Ostatecznie po pięcioletnich (674–678) walkach obronił Konstantynopol przed Arabami (podczas tego oblężenia Bizantyjczycy zastosowali pierwszy raz słynny ogień grecki). Rozbił ich flotę i zawarł z nimi pokój, który został odnowiony w 685 roku.

W 681 roku. zawarł pokój z Protobułgarami, którzy przekroczyli Dunaj i osiedlili się na ziemiach dzisiejszej Dobrudży. Data ta jest uważana za początek istnienia państwa bułgarskiego.

Z inicjatywy Konstantyna IV zwołano w 680 roku sobór konstantynopolitański III.

Jego żoną była Anastazja, Konstantyn IV miał z nią co najmniej dwóch synów:

Justyniana II, kolejnego cesarza,
Herakliusza.

[Wilhelm Zugdam]

Justynian II (gr. Ιουστινιανός Β΄, łac. Iustinianus II). Przydomek Rhinothmetos oznacza „Obciętonosy” (Justyniana II faktycznie poddano rhinokopi, czyli obcięciu nosa). Żył w latach ok. 669–711. Starszy syn cesarza Konstantyna IV i jego żony Anastazji. Wiosną 685 roku został mianowany współcesarzem przez ojca, jednakże razem rządzili jedynie do września tego samego roku. Samodzielnie władał cesarstwem w latach 685–695 i 705–711.




Pierwszy okres panowania
Za jego rządów dokonano formalnej unifikacji urzędu konsula i cesarza, czyniąc z tego ostatniego głowę państwa nie tylko de facto ale także de iure. Był niepopularny w Konstantynopolu, wprowadził rządy terroru. Pomyślnie walczył z Bułgarami i Słowianami. Początkowo utrzymywał pokojowe stosunki z Arabami, dzięki czemu udało mu się odzyskać Armenię, którą ponownie utracił. Prowadził zakrojoną na szeroką skalę działalność kolonizacyjną. W zamian za korzystny układ z Saracenami zgodził się przyjąć i osiedlić w cesarstwie chrześcijańskich górali – Mardaitów, którzy wcześniej prowadzili partyzancką walkę z niewiernymi w okupowanej Syrii. Po zwycięskiej wojnie z Bułgarami i Słowianami przesiedlił kilkadziesiąt tysięcy tych ostatnich do Azji Mniejszej. Sprowadził z Cypru w okolice Kyzikosu wielu Cypryjczyków, co doprowadziło do zerwania pokoju z Arabami. Wojna, która wynikła z tego faktu, zakończyła się niepowodzeniem cesarstwa na skutek zdrady oddziału złożonego ze słowiańskich przesiedleńców.

Wygnanie
W 692 cesarz zainicjował Sobór in Trullo, który wprowadził równorzędność między biskupem Rzymu a patriarchą Konstantynopola. Postanowienia te spowodowały opór biskupa Rzymu Sergiusza. Próba siłowego rozwiązania tego problemu doprowadziła do buntu garnizonu Rzymu i Rawenny przeciwko cesarzowi. Został obalony w 695, a po okaleczeniu przez rhinokopię (obcięcie nosa) wygnany do Chersonezu na Krymie. Z obawy o swoje życie uciekł na dwór kagana Chazarów i ożenił się z jego siostrą, która przybrała greckie imię Teodora (ok. 702). Jednakże wpływy, drugiego z kolei, uzurpatora na tronie w Konstantynopolu – Tyberiusza Apsimarosa sięgały aż do państwa Chazarów. Władca chazarski był zaś gotów wydać cesarza za cenę dobrych stosunków z nowym władcą Rzymian. Ostrzeżony Justynian zdążył zbiec na dwór bułgarskiego władcy Terwela. Uzyskał od niego pomoc wojskową, z której pomocą wyprawił się na stolicę. Jesienią 705 roku stanął pod murami Konstantynopola, do którego dostał się wraz z garstką towarzyszy przez akwedukt. Jego niespodziewane pojawienie się w mieście wywołało powszechną panikę, co pozwoliło mu ponownie przejąć władzę.


monety cesarza

Drugi okres panowania
Cesarz sprowadził do Nowego Rzymu swoją żonę i małoletniego syna, który otrzymał imię Tyberiusz i został współrządcą ojca. Justynian okrutnie zemścił się na obu uzurpatorach (pierwszy z nich – Leoncjusz został wcześniej obalony przez Tyberiusza Apsimarosa, pozbawiony nosa i umieszczony w klasztorze). Obu sprowadzono w łańcuchach na hipodrom, gdzie cesarz używał ich jako podnóżka w czasie wyścigu rydwanów. Po tym akcie upokorzenia obaj zostali straceni. Cesarz zemścił się także na mieszkańcach Rawenny, którzy, w jego ocenie, nie dość gorliwie działali w sprawie uwięzienia papieża Sergiusza. Miasto zostało złupione, jego biskup oślepiony, a wielu mieszkańców sprowadzono do stolicy dla dokonania tam egzekucji. Cesarz planował również pomścić swoje krzywdy doznane od mieszkańców Chersonezu. Trzecia z kolei ekspedycja karna wysłana do miasta zbuntowała się jednak przeciw legalnemu władcy i przyłączyła się do buntu, któremu przewodził oficer ormiańskiego pochodzenia – Filipikos Bardanes. Kiedy flota z uzurpatorem na pokładzie przybyła do Konstantynopola, mieszkańcy miasta otworzyli przed nim bramy. Cesarz, wraz z całą rodziną, został zgładzony, a jego głowę wysłano do Rawenny i Rzymu, gdzie była wystawiona na widok publiczny (711). Wraz ze śmiercią Justyniana i jego syna Tyberiusza kończy się okres panowania dynastii herakliańskiej.

Rodzina
Jego pierwszą żoną była Eudokia, Justynian II miał z nią jedną córkę:

Anastazję, zaręczoną z Terwelem.
Jego drugą żoną była Teodora z Chazarii, Justynian II miał z nią jednego syna:

Tyberiusza, współcesarza w latach 706–711.